De koperspiraal is een klein plastic voorwerp waar ook koper bij zit. Er zitten geen hormonen in. Het wordt door de baarmoederhals heen in de baarmoeder gezet, net zoals een hormoonspiraal, maar het kan langer blijven zitten.
Dit artikel is deel van onze Anticonceptie Collectie!
In dit artikel
Notitie: de informatie hieronder komt uit bronnen (1-5), tenzij anders aangegeven.
Wat is het?
De koperspiraal is een klein plastic voorwerp waar ook koper bij zit. Er zitten geen hormonen in. Het wordt door de baarmoederhals heen in de baarmoeder gezet, net zoals een hormoonspiraal, maar het kan langer blijven zitten (tien tot twaalf jaar, afhankelijk van het merk). Een spiraal plaatsen kan heel snel gaan (zo'n 5 minuten), maar soms duurt het langer of zijn er meerdere pogingen nodig.
Voor het inbrengen van een spiraal is er een gynaecologisch onderzoek nodig. Je arts kijkt in je vagina en inspecteert je baarmoederhals en baarmoeder. Soms wordt er ook een echo gedaan. Meestal gebruikt de arts eerst diens vingers, daarna een speculum (eendenbek). Dit kan oncomfortabel zijn, zowel fysiek als mentaal. Laat het je arts weten als je nerveus bent voor het onderzoek en de procedure of als je je niet prettig voelt terwijl de arts bezig is.
Het inbrengen en eruit halen van een spiraal kan heel pijnlijk zijn. Je kunt proberen om pijnstilling van de drogist te nemen (bijvoorbeeld paracetamol en/of ibuprofen) voordat je naar je afspraak gaat. Onderzoek laat echter zien dat dit niet heel effectief is voor deze pijn. Je arts kan je meestal ook een lokale verdoving geven voordat ze beginnen met het inbrengen van de spiraal. Dit helpt soms beter, maar de verdoving zetten kan ook vrij pijnlijk zijn. Vraag aan je arts wat er mogelijk is.
Hoe werkt het?
Koper maakt het lastig voor zaadcellen om zich efficiënt voort te bewegen. Ook voorkomt het dat zaadcellen een bevruchting kunnen afronden, door het stofje uit te schakelen dat ze nodig hebben om de beschermlaag rond een eitje te doorbreken. Je kunt hier meer lezen over de bevruchting van eicellen.
Een spiraal heeft twee touwtjes aan de onderkant waarmee je arts hem eruit kan halen. Ze zijn ook handig om te zien of je spiraal nog wel op zijn plek zit. Je arts zal je misschien adviseren om regelmatig even te voelen of je de touwtjes er nog zijn. Dit omdat sommige mensen hun spiraal er spontaan uitdrijven - de spiraal komt dan opeens uit je baarmoeder en kan helemaal uit het lichaam komen. Dit komt het vaakst voor in de eerste maand nadat de spiraal geplaatst is. Recent onderzoek laat ook zien dat gebruik van een menstruatiecup de kans op uitdrijving groter kan maken (6). Soms kan je dit voelen, maar soms ook niet. Als je denkt dat je jouw spiraal kwijt bent, neem dan contact op met je arts en gebruik een andere methode van anticonceptie totdat je zeker weet dat je spiraal er nog in zit.
De touwtjes kunnen soms oncomfortabel zijn voor een seksuele partner, omdat ze voelbaar kunnen zijn voor een penis. Meestal doet dat geen pijn, maar als dat wel zo is dan kun je je dokter vragen om de touwtjes korter te maken. Dat kan helpen.
Maak je geen zorgen dat je per ongeluk je spiraal eruit kunt halen of verplaatsen tijdens seks of sporten. Dat is heel onwaarschijnlijk. Een penis, seksspeeltje of vinger kan niet de baarmoederhals in gaan, en komt dus niet bij de spiraal in de baarmoeder. Zelfs bij penetratie met een vinger is het heel onwaarschijnlijk dat je per ongeluk de spiraal eruit trekt. Het kan wel gebeuren dat je spiraal er vanzelf al uit kwam en dat je dit pas opmerkte tijdens seks. Als je veel krampen krijgt of je gaat bloeden, of je voelt iets hards uit je baarmoederhals steken, neem dan contact op met je dokter.
Hoe effectief is het?
Het koperspiraaltje is heel effectief en biedt bijna 100% bescherming tegen zwangerschap. Bij perfect gebruik komen er ongeveer 6 zwangerschappen per 1000 mensen* per jaar voor (0,6% kans op zwangerschap). Bij typisch gebruik gaat het om 8 zwangerschappen per 1000* mensen per jaar (0,8% kans op zwangerschap).
Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
De koperspiraal zorgt er in veel gevallen voor dat je meer gaat bloeden tijdens de menstruatie. Dit in tegenstelling tot de hormoonspiraal, waarbij je meestal minder gaat bloeden. De koperspiraal geeft ook vaak buikkramp, vooral in de eerste drie tot zes maanden nadat hij geplaatst is. In heel zeldzame gevallen kan de koperspiraal een gaatje maken in de wand van je baarmoeder (perforatie).
Sommige mensen krijgen een infectie nadat de spiraal geplaatst is, maar dat komt eigenlijk alleen voor als je al een infectie van je baarmoederhals had terwijl de spiraal geplaatst werd (bijvoorbeeld een soa). Daarom kan je arts eerst een soa-test willen doen voordat die een spiraal bij je plaatst, als je een hoger risio op soa's hebt (bijvoorbeeld als je seksueel contact hebt met veel verschillende mensen of als je sekswerker bent). Je arts kan je daarom een paar vragen over je seksuele gewoontes stellen om in te schatten wat je risico is.
Ten laatste kan een spiraal je risico op een buitenbaarmoederlijke zwangerschap verhogen in het geval dat je toch zwanger wordt. Als je meer wil weten over buitenbaarmoederlijke zwangerschappen, lees dan dit artikel.
De koperspiraal kan je kans op baarmoederslijmvlieskanker verkleinen.
Slechts een deel van de mensen die deze methode gebruiken zal (sommige van) deze bijwerkingen krijgen, en sommige mensen zulllen bijwerkingen krijgen die hier niet bij staan. Of jij er wel last van gaat krijgen hangt af van veel verschillende factoren.
Wanneer kan ik hem niet gebruiken?
Wanneer je zwanger bent, een infectie in het bekken hebt, baarmoeder- of baarmoederhalskanker hebt, of bepaalde reumatische ziektes, ernstige bloedarmoede of genitale bloeding door onbekende oorzaak hebt, of wanneer je baarmoeder een vorm heeft waardoor een spiraal niet zal passen (of dat het niet veilig is). Je kan ook geen koperspiraal gebruiken als je een koperallergie hebt of als je de ziekte van Wilson hebt.
Soms kun je toch een koperspiraal krijgen, ook al heb je een van bovenstaande dingen. Praat met je arts om erachter te komen of jouw gezondheidsproblemen inderdaad betekenen dat je geen koperspiraal kunt krijgen. Soms kun je in plaats daarvan wel een hormoonspiraal krijgen.
Werkt het meteen?
Ja. Je bent beschermd tegen zwangerschap direct nadat de koperspiraal geplaatst is. Daarom kan de koperspiraal ook gebruikt worden als noodanticonceptie (lees daarover hier meer).
Wat gebeurt er met mijn vruchtbaarheid als ik stop?
Je vruchtbaarheid komt meestal binnen een maand terug nadat je spiraal verwijderd is (7).
Beschermt het tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA's)?
Nee, de koperspiraal beschermt niet tegen soa's. Als je seks hebt met een nieuw of ongetest persoon, gebruik dan ook een condoom.
*Mensen betekent hier iedereen die zwanger kan worden, onder wie meisjes, vrouwen, en non-binaire en personen en transgender mannen die nog hun baarmoeder, vagina en eierstokken hebben
Ben je benieuwd naar andere opties om jezelf tegen ongewilde zwangerschap te beschermen? Lees dan hier over andere methodes van anticonceptie!
Dit artikel wordt nog medisch beoordeeld.
Medewerkers
Auteur Juliëtte Gossens
Reviewers Sophie Oppelt en Selina Voßen
Redacteur Juliëtte Gossens
Vertaler Juliëtte Gossens
Bronnen
McFarlane I (ed.). Seeing the unseen: The case for action in the neglected crisis of unintended pregnancy. United Nations Population Fund. 2022. Available from: https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/EN_SWP22%20report_0.pdf
Hacker NF, Gambone JC, Hobel CJ (eds.). Hacker & Moore’s Essentials of Obstetrics & Gynecology. 6th ed. Philadelphia: Elsevier; 2016.
Hoffman BL, Schorge JO, Halvorson LM, Hamid CA, Corton MM, Schaffer JI (eds.). William’s Gynecology. 4th ed. New York: McGraw-Hill Education; 2020.
Centers for Disease Control and Prevention. The United States Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 2016 (US MEC). Available from: https://www.cdc.gov/reproductivehealth/contraception/mmwr/mec/summary.html
Centers for Disease Control and Prevention. 2016 U.S. Selected Practice Recommendations for Contraceptive Use (U.S. SPR). Available from: https://www.cdc.gov/reproductivehealth/contraception/mmwr/spr/summary.html
Long J, Schreiber C, Creinin M, Kaneshiro B, Nanda K, Blithe D. Menstrual Cup Use and Intrauterine Device Expulsion in a Copper Intrauterine Device Contraceptive Efficacy Trial [OP01-1B]. Obstetrics & Gynecology. 2020;135(5 [Supplement]):15. DOI: 10.1097/01.AOG.0000662872.89062.83
Girum T, Wasie A. Return of fertility after discontinuation of contraception: a systematic review and meta-analysis. Contraception and Reproductive Medicine. 2018;3:9. DOI: 10.1186/s40834-018-0064-y
Let op: de informatie die we hier voor je verzamelen is strikt voor educatieve doeleinden. Als je je niet goed voelt of als je enige klachten of vragen over je gezondheid hebt, neem dan alsjeblieft contact op met je arts of andere relevante zorgmedewerker. Wij geven geen medisch advies.
Comments